NSƯT Đức Lưu sinh năm 1939 tại Ba Vì, Hà Nội, nổi danh với vai Thị Nở trong phim Làng Vũ Đại ngày ấy (đạo diễn, NSND Phạm Văn Khoa). Đến tận bây giờ mỗi khi ra đường, nhiều người vẫn gọi bà là Thị Nở.
Chia sẻ với PV VietNamNet, NSƯT Đức Lưu cho biết, gia đình không ai theo nghệ thuật. Sau khi vào Trường Văn công Tổng cục Chính trị, bà được cử học tại Trường Điện ảnh Việt Nam khóa I cùng NSND Lâm Tới, NSND Trà Giang...
Nghệ sĩ nói được Tổ nghiệp đãi, đóng ít phim nhưng rực rỡ nhất vai Thị Nở. Bà vui vì cuộc đời nghệ sĩ chỉ cần vậy, giống câu thơ của thi sĩ Xuân Diệu: “Thà một phút huy hoàng rồi vụt tắt. Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm”.
Hơn 30 năm qua, mỗi khi nhắc lại những ngày cùng đoàn phim Làng Vũ Đại ngày ấy đi quay, trong bà vẫn vẹn nguyên ký ức, thời đó mọi thứ đều thiếu thốn nhưng vui.
“Phim Làng Vũ Đại ngày ấy quay ròng rã suốt 6 tháng, ở nhiều nơi. Đoàn phim ăn bờ ở bụi, tối xin ở nhờ nhà dân. Đi qua mang theo gì ngoài chút thịt rang mặn, rồi cũng bị trẻ con lấy mất”, bà kể.
Ngày ấy, không có nhiều mỹ phẩm để hoá trang, bà phải lấy bao hương nhấp nước bọt làm son. Vì thiếu thốn, cảnh quay bát cháo hành khiến bà nhớ và sợ tới tận bây giờ, không dám ăn lại lần thứ hai.
“Bát cháo hành của Thị Nở khiến người xem ấn tượng, cảm động nhưng tôi hãi tới tận bây giờ. Vì cảnh đó phải quay đi quay lại, húp tới độ bát cháo chua loét vẫn phải cố nuốt. Đến bây giờ, chỉ cần nhắc thôi tôi cũng rùng mình”, bà kể.
Ở tuổi 85, nghệ sĩ vui vì vẫn khoẻ mạnh, sáng dậy từ 5h ngồi thiền, ăn sáng, sau đó có người mát-xa 1 tiếng.
“Thích lắm, tôi ở với một cô giúp việc. Các con trả tiền lương, còn cho cô ấy học mát-xa nên ngày nào cũng giúp tôi thư giãn 1 tiếng. Thời gian còn lại tôi lên mạng đọc tin tức, cà phê với bạn bè, vui bên con cháu…”, bà kể.
Lương hưu hơn 10 triệu đồng, theo NSƯT Đức Lưu là ổn với mức chi tiêu. Nói đến đây, bà ngậm ngùi tiếc nuối, hồi tưởng về người chồng quá cố.
Bà chia sẻ, chồng là người giỏi chịu đựng: “Tầm của ông ấy không ghen bao giờ. Nhiều lúc ông ra ngoài, người ta hét lớn ‘Chí Phèo kìa’. Thậm chí, có không ít lời đùa tục tĩu, thiếu tế nhị, nói ‘ông để người ta bóp vú vợ mình thế à’. Vậy mà ông ấy vẫn không ý kiến gì.
Đó là người chồng không chỉ yêu thương, tự hào và trân trọng nghề của vợ mà còn có trình độ, hiểu biết, giỏi chịu đựng. Nếu là người khác, có khi gia đình tan nát lâu rồi”.
Trân trọng chồng nên sau khi ông mất, dù nhận được nhiều lời tán tỉnh, song bà không đi bước nữa.
Không những chồng, con trai út của bà cũng phải chịu đựng vì sự nổi tiếng của mẹ: "Con đi đến đâu, người ta cũng chọc ghẹo ‘đồ con thằng Chí Phèo’. Con từng trốn nhà vì xấu hổ, sau đó gia đình phải phân công trông nom. Các cô giáo của con cũng yêu vai Thị Nở, phân tích ngược xuôi, cuối cùng con cũng hiểu, mọi chuyện mới êm”.
Tổ nghề cho vai Thị Nở khiến khán giả nhớ đến Đức Lưu song từ đó, bà cũng mất nghề, không ai dám mời đóng phim: “Có lần đạo diễn Đặng Nhật Minh mời tôi đóng phim. Khi quay thử, người dân đứng xung quanh ồ lên 'Thị Nở kìa!'. Thế là xong, một vai hoàn toàn khác, trang phục khác mà khán giả còn nhận ra Thị Nở thì còn diễn gì nữa. Không đạo diễn nào dám mời tôi sau đó”.
Dẫu vậy, bà không tiếc nuối điều gì: "Tôi hạnh phúc vì hai con trai trưởng thành, các cháu nội cũng rất giỏi giang. Ở tuổi này, tôi vẫn tự học hàng ngày để làm gương cho các cháu. Tôi muốn dạy các cháu phải luôn phấn đấu, dù mình thế nào cũng chưa bằng ai, cần phải rèn luyện thêm để có cuộc sống tốt đẹp hơn".
Ở tuổi 85, bà hăng hái với công việc thiện nguyện. Với bà, cuộc sống cho đi là nhận lại.
